8/11/2023
Το γνωμικό «όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, έναν Έλληνα θα βρεις», πιθανώς να το έχετε ακούσει. Και -ευτυχώς για εμάς στο Car and Driver- αυτό το γνωμικό γίνεται όλο και πιο αληθές στο παγκόσμιο στερέωμα τόσο της αυτοκίνησης, όσο και του motorsport.
Ένα παράδειγμα Έλληνα που διαπρέπει στο εξωτερικό είναι ο Χρήστος Σαμαράς. Απόφοιτος του ΑΠΘ, από τα πρώτα μέλη της ομάδας Formula Student του πανεπιστημίου, και τώρα στην Toyota Gazoo Racing.
Ο ρόλος του είναι senior engine engineer, δηλαδή μηχανικός κινητήρα, έχοντας υπό την επίβλεψή του το αυτοκίνητο του Elfyn Evans. Αποτελεί ενεργό μέλος της ομάδας σε όλη την επιτυχημένη πορεία της, με το σερί πρωταθλημάτων οδηγών από το 2019 και τα συνεχόμενα double από το 2021.
Ο ίδιος μίλησε στο Car and Driver για την πορεία του στον χώρο, τις εμπειρίες του κι από την αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά και για τις συμβουλές που θα έδινε σε νέα παιδιά που τώρα ετοιμάζονται να μπουν στον χώρο.
Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σου με το motorsport και η πορεία σου ως την Toyota GR;
Όλοι όσοι ασχολούμαστε με αυτό το επάγγελμα έχουμε μέσα μας το πάθος για τους αγώνες, για τα αυτοκίνητα. Αυτό ισχύει και με μένα. Από μικρός θυμάμαι να παρακολουθώ ο,τιδήποτε είχε να κάνει με ράλλυ, αλλά τότε, τη δεκαετία του ‘90, το ίντερνετ δεν ήταν τόσο διαδεδομένο, οπότε ό,τι μάθαινα ήταν από τα περιοδικά που αγόραζα.
Στην οικογένειά μου κανείς δεν είχε σχέση με τον χώρο, οπότε άργησα να δω αγώνα από κοντά. Ήταν το Ράλλυ ΔΕΘ το 2004, στη Θεσσαλονίκη.
Έτσι πήρα την απόφαση να σπουδάσω Μηχανολόγος-Μηχανικός στο ΑΠΘ, γιατί ήθελα να ασχοληθώ με το motorsport. Μπήκα στη σχολή το 2002 και στην αρχή δε μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Το 2007, όμως, ξεκινούσε η ομάδα Formula Student στο πανεπιστήμιο από 9-10 άτομα. Παράλληλα, διάβαζα και άρθρα του Μιχάλη Ζώτου, μηχανικού στη Subaru για τα αυτοκίνητα του Tommi Makinen και Petter Solberg. Την ίδια περίοδο, ήρθε στο Αριστοτέλειο ο Γιάννης Κιτσοπανίδης, που ήταν απόφοιτος της σχολής και έκανε PhD στο MIT και βρήκε θέση στην Toyota, μαζί με τον Luca Marmorini, που είχε κι αυτός μεταβεί τότε στην Toyota, και έδωσαν μία ομιλία. Αυτά τα συμβάντα, μαζί με την ενασχόληση με την FS και τον αγώνα που κάναμε στο Silverstone, με έκαναν να καταλάβω ότι πρέπει να στρωθώ στο διάβασμα, να τελειώσω τη σχολή και να δω πώς μπορώ να το κυνηγήσω επαγγελματικά.
Μετά το πτυχίο, έστειλα αρκετά βιογραφικά, αλλά τότε ήταν δύσκολο να βρεις δουλειά στο motorsport σε ομάδες του εξωτερικού προερχόμενος από ελληνικό πανεπιστήμιο. Ήμουν τυχερός και βρήκα δουλειά σε μία εταιρεία consultancy σχετικά με τους κινητήρες, την FEV, στη Γερμανία. Αυτό έγινε το 2011, και μετά έπρεπε να μεταβώ στην Αγγλία για λογαριασμό της εταιρείας και να εργαστώ στη Jaguar Land Rover.
Το 2015, και μετά από τρεις αποτυχημένες αιτήσεις να μπω στην M-Sport Ford, έστειλα μία ακόμα, και τελικά με πήραν. Εκεί ξεκίνησα να εργάζομαι ως μηχανικός κινητήρα τον Οκτώβριο του 2015.
Στην Toyota μετέβην το 2018, έναν χρόνο αφού μπήκαν στο WRC ξανά.
Τι αρμοδιότητες είχες στην M-Sport, σε ποιο αυτοκίνητο δούλευες;
Το 2016 συνεργάστηκα με τον Eric Camilli, και ταυτόχρονα για τον Lorenzo Bertelli. Είχα στην ουσία το #2 από τα μόνιμα αυτοκίνητα και το #2 από τις πελατειακές συμμετοχές.
Το 2017 ήταν μία πολύ καλή χρονιά για την ομάδα, με τον [Sebastien] Ogier, τον [Ott] Tanak και τον [Elfyn] Evans. Δούλευα στο αυτοκίνητο του Tanak και για ακόμη ένα αυτοκίνητο, είτε του Bertelli είτε του [Teemu] Suninen.
Το 2018 ήταν η χρονιά που πήγα στην Toyota. Εκείνη τη σεζόν, ήμουν στην ομάδα των δοκιμών, ενώ το 2019 έκανα τρεις αγώνες με τον Takamoto Katsuta. Το 2020 ανέλαβα και το αυτοκίνητο του Evans.
Φέτος, το αυτοκίνητο του Katsuta έχει πάει στα χέρια νέων μελών, γιατί το 4ο αυτοκίνητο πάει στα νέα παιδιά, που δουλεύουν μαζί του για να μάθουν πώς είναι οι αγώνες.
Για κάποιον που δεν ξέρει τι αρμοδιότητές σου, πώς θα τις περιέγραφες; Ποια είναι τα καθήκοντά σου;
Το βασικό μου καθήκον στους αγώνες είναι να έχω την ευθύνη των κινητήρων που είναι υπό την εποπτεία μου. Αυτό σημαίνει ότι αναλύω τα δεδομένα του αυτοκινήτου όταν αυτό έρχεται στο σέρβις, για να βεβαιωθώ ότι δε χρειάζεται να αλλάξουμε κάποιον αισθητήρα ή κάποιο εξάρτημα του κινητήρα. Έπειτα, εξετάζουμε -εφόσον είναι απαραίτητο- αν υπάρχει τρόπος να αυξηθεί η απόδοση του κινητήρα, γιατί, για παράδειγμα, η ίδια ειδική διαδρομή το πρωί είναι διαφορετική από το απόγευμα. Αυτό το συναντάμε στο Ράλλυ Ισπανίας, που το πρωί μπορεί να έχεις 10 βαθμούς Κελσίου και 80% υγρασία και το απόγευμα 25 βαθμούς Κελσίου και 40% υγρασία. Υπάρχουν τρόποι που μπορεί να βελτιστοποιηθεί η απόδοση του μοτέρ ανάλογα τις ανάγκες.
Φυσικά, υπάρχει άμεση επαφή με τον οδηγό, γιατί μπορεί να χρειάζεται κάποια αλλαγή στον τομέα της οδηγησιμότητας. Όταν ο οδηγός είναι off-throttle και αρχίζει να πατάει το γκάζι, αυτή η συμπεριφορά από το 0% στο 100% είναι σημαντική στα ράλλυ. Είναι ένα στοιχείο που δουλεύουμε αρκετά ιδίως στα τεστ, αλλά και κατά τη διάρκεια των αγώνων μπορεί να χρειαστούν βελτιώσεις, καθώς η καλή οδηγησιμότητα βελτιώνει την έξοδο από τη στροφή.
Σημαντική είναι κι η επικοινωνία με τον μηχανικό του οδηγού, με τον οποίον μοιραζόμαστε πληροφορίες.
Στις δοκιμές, έχουμε τους στόχους και ξέρουμε τι πρέπει να βελτιώσουμε ή να αναπτύξουμε, είτε μιλάμε για δοκιμές εξέλιξης είτε για τεστ πριν από τον εκάστοτε αγώνα. Δουλεύουμε πάνω στη χαρτογράφηση του κινητήρα, την αντοχή του, στη βελτιστοποίηση της ψύξης του κινητήρα, τη σχέση του κινητήρα με το σασί.
Όταν δε βρίσκομαι σε κάποιο ταξίδι και είμαι στο εργοστάσιο στην Κολωνία, γίνεται αρκετή δουλειά στα δυναμόμετρα του κινητήρα. Συντάσσουμε αναφορές μετά από τους αγώνες, μελετώντας και τα δεδομένα που συλλέξαμε. Ειδικά σε περιπτώσεις όπως αυτή τώρα, που από το Ράλλυ Κεντρικής Ευρώπης σε αυτό της Ιαπωνίας δε μεσολαβεί τεστ, τα δεδομένα μάς δίνουν την ευκαιρία να αξιολογήσουμε αρκετά πράγματα.
Φαντάζομαι ότι είναι μεγάλη πρόκληση και το υβριδικό, που μάλιστα έρχεται αυτούσιο από την Compact Dynamics. Έχεις ανάμειξη σε αυτό το κομμάτι, περιπλέκει τη δική σου δουλειά;
Και ναι, και όχι. Έχουμε έναν μηχανικό που ασχολείται αποκλειστικά με το υβριδικό και έχει άμεση επαφή με την Compact Dynamics, αν προκύψει κάποιο πρόβλημα ή χρειάζεται κάτι από την εταιρεία.
Κατά τη διάρκεια του αγώνα, για τα αυτοκίνητα που έχω αναλάβει εγώ, συναποφασίζουμε με τον μηχανικό του κάθε οδηγού για τη ρύθμιση που θα χρησιμοποιήσει εκείνος στις ειδικές διαδρομές. Υπάρχουν τρεις ρυθμίσεις για την απόδοση της ενέργειας, και τρεις για την ανάκτησή της. Αυτά τα settings τα δοκιμάζουμε στα τεστ, και είναι σημαντικό να πάρουμε τη σωστή απόφαση γιατί, άπαξ και ενεργοποιηθούν πριν την ε.δ., δεν μπορούν να αλλάξουν κατά τη διάρκειά της.
Μία φορά τον χρόνο, όταν γίνεται η αναβάθμιση του λογισμικού, έχουμε τη δυνατότητα να αλλάξουμε αυτές τις ρυθμίσεις κατά το δοκούν μέσα από τον ‘εγκέφαλο’. Οπότε σε αυτή τη φάση, όσοι δουλεύουμε στον τομέα του κινητήρα, εξετάζουμε πώς να τις βελτιστοποιήσουμε.
Ποια ήταν η πιο απαιτητική στιγμή στη δουλειά όλα αυτά τα χρόνια;
Θα έλεγα πως ήταν η μετάβαση από τους κανονισμούς του 2021 σε αυτούς του 2022. Γιατί από εκεί που ξέραμε ότι αυτό που κινεί το αυτοκίνητο είναι ο κινητήρας, στο Μόντε Κάρλο είχαμε να διαχειριστούμε και το ηλεκτρικό στοιχείο, που έπρεπε να κατανοήσουμε, και να ‘διαβάσουμε’ την ανατροφοδότηση που μας έδινε ο οδηγός. Έπρεπε να καταλάβουμε μέσα από τα λεγόμενά του πώς μπορούμε να το βελτιώσουμε. Ειδικά για ανθρώπους όπως εγώ που έχουμε μία old-school αντιμετώπιση στα πράγματα, ήταν πρόκληση.
Πολλές φορές, προσπαθείς να βελτιώσεις κάτι στον κινητήρα γιατί έχεις το ελεύθερο να το κάνεις αυτό, αλλά τελικά αυτό που χρειαζόταν ήταν κάποια αλλαγή στον ηλεκτροκινητήρα. Αυτή η διαδικασία μετάβασης μας πήρε σίγουρα 4-5 μήνες μέχρι να ολοκληρωθεί για όλους μας. Οι ρυθμίσεις που είχαμε πέρυσι στο υβριδικό σε σχέση με τις φετινές ή κι αυτές που θα έχουμε του χρόνου είναι η μέρα με τη νύχτα.
Κεφάλαιο... Ελλάδα στο εξωτερικό
Είναι πιο εύκολο πια να βγει ένας Έλληνας απόφοιτος ελληνικού πανεπιστημίου να εργαστεί στο εξωτερικό;
Η αλήθεια είναι πως βλέπω πια πολλά περισσότερα νέα παιδιά από την Ελλάδα τελειώνουν το πανεπιστήμιο, και χωρίς μεταπτυχιακό εκτός Ελλάδας ή με ένα μεταπτυχιακό εντός της χώρας.
Με προσπάθεια και σοβαρή ενασχόληση με τη Formula Student, υπάρχει πια δρόμος προς το motorsport. Έχουν ‘ανοίξει’ πια τα μυαλά των ομάδων, έχοντας ήδη συνεργαστεί με Έλληνες, κι εμπιστεύονται πια τις γνώσεις που έχει αποκομίσει ένας νέος από το πανεπιστήμιο στην Ελλάδα.
Είναι γεγονός ότι στο εξωτερικό οι ελληνικές πολυτεχνικές σχολές χαίρουν αποδοχής και εκτίμησης σε διεθνές επίπεδο;
Θεωρώ πως ναι. Είναι αρκετά ξεκάθαρο πλέον πως μας αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο εμάς τους Έλληνες, και θα σου δώσω ένα παράδειγμα.
Όσα χρόνια βρίσκομαι στην Toyota, που είναι μία πολυπολιτισμική ομάδα με μηχανικούς από πολλές διαφορετικές χώρες, έχω παρατηρήσει ένα συγκεκριμένο μοτίβο γνώσεων και συμπεριφοράς. Π.χ., οι Γάλλοι μηχανικοί έχουν άλλα δυνατά σημεία από τους Γερμανούς ή τους Άγγλους.
Στα ελληνικά πανεπιστήμια, γίνεται κάτι που βοηθάει πολύ αργότερα, ειδικά αν κανείς ασχοληθεί με το motorsport: δε σου δίνεται μασημένη η τροφή. Πρέπει να ψάξεις για να βρεις τις απαντήσεις σε ένα πρόβλημα. Μπορείς να ρωτήσεις και έναν καθηγητή, αλλά κατά κύριο λόγο, τουλάχιστον στα δικά μου χρόνια, ψάχναμε μόνοι μας τις λύσεις.
Αυτό βοηθά στο να αναπτύξει κανείς έναν τρόπο σκέψης που θα σε κάνει να παίρνεις μόνος σου αποφάσεις. Στο motorsport, δεν μπορείς να έχεις έναν άνθρωπο πάντα από πάνω σου για να σου λέει τι να κάνεις. Πρέπει να παίρνεις πρωτοβουλίες.
Κάποιοι μηχανικοί από τη Γερμανία, έχω δει ότι χρειάζονται συνεχή καθοδήγηση μέχρι να δουν ότι μπορούν να το κάνουν μόνοι τους. Αντιθέτως, οι Ιταλοί νιώθουν σίγουροι, με την πρώτη νομίζουν ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα.
Τι συμβουλή θα έδινες στα νέα παιδιά που είναι στο 1ο έτος ή που ολοκληρώνει τις σπουδές του και ετοιμάζεται να μπει στην αγορά εργασίας;
Ένα από τα βασικότερα ζητήματα είναι να ξέρουν ακριβώς τι θέλουν να κάνουν, γιατί στο motorsport ο βαθμός εξειδίκευσης είναι αρκετά μεγάλος. Από τη στιγμή που ξέρουν το αντικείμενο με το οποίο θέλουν να ασχοληθούν, υπάρχουν πια πολλές αγγελίες, διαδικτυακά ακόμα, για να το κυνηγήσουν.
Αν κάποιος έχει ασχοληθεί ενεργά με το Formula Student και έχει ολοκληρώσει τις σπουδές του, αξίζει τον κόπο, πριν κοιτάξει για μεταπτυχιακό που θα είναι ένα σημαντικό έξοδο για τον ίδιο και την οικογένειά του, να δοκιμάσει να στείλει βιογραφικό. Υπάρχουν προγράμματα που προσφέρουν πρακτικές ή και θέσεις κατώτερες από junior engineer, που έναν χρόνο μετά μπορεί να ανοίξει πόρτες για μία μόνιμη θέση.
Δεν είναι αναγκαστικό για κάποιον που έχει εργαστεί πάνω σε μονοθέσιο στην FS, που έχει, για παράδειγμα, χαρτογραφήσει έναν κινητήρα ή σχεδιάσει μία εξάτμιση, να πάει για μεταπτυχιακό στο εξωτερικό, στην Αγγλία ή τη Γερμανία. Θα βοηθήσει κάτι τέτοιο, αλλά αν δεν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα για αυτό, ας δοκιμάσουν. Δεν πρέπει να αποθαρρυνθούν.
Κι αν δε βρεθεί κάτι στον τομέα που θέλουν άμεσα, ας το δουν διαφορετικά: εγώ ήθελα να δουλέψω πάνω στους κινητήρες και συγκεκριμένα στο WRC. Δεν το κατάφερα αρχικά, οπότε δούλεψα στην αυτοκινητοβιομηχανία, έκανα εκεί το ‘αγροτικό’ μου και μετά με λίγη τύχη βρήκα τη δουλειά στο WRC.
Και το πιο σημαντικό, ξαναλέω, είναι η εξειδίκευση. Ένας νέος που έχει ασχοληθεί με τον κινητήρα, ας συνεχίσει εκεί. Ένας νέος που έχει ασχοληθεί με τα φρένα, ας παραμείνει στα κομμάτια του σασί. Αυτό έκανα κι εγώ, με κινητήρες ασχολήθηκα στην FS και στη διπλωματική μου εργασία, οπότε αυτό μετά μέτρησε στη συνέντευξη που έδωσα για να βρω δουλειά στην αυτοκινητοβιομηχανία.
Για να κλείσουμε, θα σε δούμε ξανά στην Ελλάδα στο Ακρόπολις;
Έχω βρεθεί και στα τρία τελευταία Ράλλυ Ακρόπολις, οπότε καλά να είμαστε και θα έρθω και στα επόμενα.
Είναι μία φοβερή εμπειρία, φέτος ήταν δύσκολα με τις φωτιές και τις πλημμύρες.
Η χαρά να εργάζεσαι στον αγώνα της πατρίδας σου είναι μεγάλη, είναι όνειρο ζωής. Το 2021 που κέρδισε κι ο Kalle [Rovanpera] μου πήρε δύο μέρες για να ηρεμήσω, να συνειδητοποιήσω τι έγινε.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ανίτα Πασαλή: «Ο Σεπτέμβριος δεν ταιριάζει στο Ακρόπολις, είναι φτιαγμένο για Ιούνιο»
Ο Cyril Abibetoul αποκαλύπτει στο Car and Driver το μεγάλο μειονέκτημα της Hyundai
Kalle Rovanpera: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τον Φινλανδό πρωταθλητή του WRC
ΔΗΜΟΦΙΛΗ
_77761_426420_type13129.jpg)
